Λίμνη Υλίκη
Η Υλίκη είναι φυσική λίμνη στη Βοιωτία, βόρεια της Θήβας, με όχθες απόκρημνες, στους πρόποδες των δυτικών προεκτάσεων του Πτώου Όρους και των ανατολικών του Μεσσαπίου. Κλικ στο Περισσότερα για φανταστικά βίντεο της λίμνης
Στην αρχαιότητα η Υλίκη λεγόταν Υλική (τονιζόταν στη λήγουσα) και πήρε το όνομά της από την πόλη Ύλη, που ήταν κτισμένη στις όχθες της, όπως και η πόλη Ακραιφία. Τα νερά της χύνονταν στη γειτονική λίμνη Τρεφία ή Ουγγρία, την Παραλίμνη των νεότερων χρόνων. Πολύ κοντά στην Υλική υπήρχε μεγάλος ναός του θεού Απόλλωνα, που είχε την προσωνυμία «Πτώος» από το ομώνυμο γειτονικό βουνό.
Η Υλίκη πήρε το όνομά της από την Αρχαία Βοιωτική πόλη Ύλη (ή Υλαι). Ως πιθανή θέση της πόλης αυτής αναφέρεται η κορυφή μικρού υψώματος ανάμεσα στους πρόποδες του Πτώου όρους και της λίμνης Υλίκης, όπου υπάρχουν βυζαντινά τείχη με θεμέλιους λίθους των Ελληνιστικών χρόνων. Στην πόλη αυτή κατασκευάζονταν οι ξακουστές βοιωτικές ασπίδες με πρωτομάστορα τον Τυχίο που τον αναφέρει ο Όμηρος στην Ηλιάδα.
Η πτώση της στάθμης της Παραλίμνης απεκάλυψε στο χώρο της λίμνης ποικίλα αρχιτεκτονικά λείψανα, όπως μυκηναϊκούς θαλαμοειδείς τάφούς, γεωμετρικούς και αρχαϊκούς τάφους καθώς επίσης και ένα οικιστικό συγκρότημα που αποτελείται από ορθογώνια κατασκευή, η οποία περιβάλλεται από κυκλικό περίβολο, διαμέτρου 12,5μ. Στο Χελονόκαστρο βρέθηκε αρχαϊκός ναός και ακρόπολη, με περιβόλους Μυκηναϊκών και αρχαϊκών χρόνων.
Τα σημαντικότερα ως τώρα είναι των δυτικών κρασπέδων της Παραλίμνης (προς τα υψώματα του Πτώου) όπου αποκαλύφθηκαν τάφοι κιβωτιόσχημοι και ταφικοί περίβολοι με κεραμική όλων των περιόδων της χαλκής εποχής, καθώς και της γεωμετρικής και αρχαϊκής (υπάρχουν όμως και μεταγενέστερων εποχών κατάλοιπα - βλέπε για τα κατάλοιπα της περιοχής Παραλίμνης εκθέσεις του Θ. Σπυρόπουλου Αρχ.Αναλ. Αθ. 1971,319-328 και Αρχ. Δελτ.1072 σελ. 316).
Τα σημαντικότερα ως τώρα είναι των δυτικών κρασπέδων της Παραλίμνης (προς τα υψώματα του Πτώου) όπου αποκαλύφθηκαν τάφοι κιβωτιόσχημοι και ταφικοί περίβολοι με κεραμική όλων των περιόδων της χαλκής εποχής, καθώς και της γεωμετρικής και αρχαϊκής (υπάρχουν όμως και μεταγενέστερων εποχών κατάλοιπα - βλέπε για τα κατάλοιπα της περιοχής Παραλίμνης εκθέσεις του Θ. Σπυρόπουλου Αρχ.Αναλ. Αθ. 1971,319-328 και Αρχ. Δελτ.1072 σελ. 316).
Ο Στράβων (9,407-408 ) ασχολείται διεξοδικά με την Παραλίμνη την οποία ονομάζει Τροφία ή Τρεφία και την Υλίκη ή Υλική που την ταυτίζει με την Κηφισίδα του Ομήρου, επειδή στο σχετικό στίχο αναφέρεται θέση Ύλη που θυμίζει το όνομα Υλική (ο σχετικός στίχος λέει: «..και το λαμπροζωσμένο Ορέσβιο, που μακριά από το σπίτι του, στην Ύλη πλάι στη λίμνη του Κηφισού, με βιός αρίφνητο, και ολόγυρά του ζούσαν οι άλλοι Βοιωτοί, και τα πολύκαρπα χωράφια τους δουλεύουν…» …Ιλιάδα Ε 708). Η τελευταία αυτή άποψη θα παρουσίαζε τον Όμηρο να ξέρει την Υλίκη λίμνη όχι όμως και την Κωπαΐδα. Η άποψη τουΠαυσανία και των άλλων αρχαίων συγγραφέων είναι πως ήδη από την εποχή του Ομήρου η λίμνη Κωπαΐς λεγόταν Κηφισίς, γιατί είχε δημιουργηθεί από τα νερά του Κηφισού ποταμού.
Η επιφάνεια της Υλίκης είναι περίπου 10-12 χιλιάδες στρέμματα και μέγιστο βάθος 39μ. Η Παραλίμνη έχει μήκος 8 χιλιόμετρα, πλάτος 1χιλιόμετρο περίπου και η στάθμη της μπορεί να φθάσει τα 11μέτρα. Η Παραλίμνη είναι κατά 33μέτρα πιο χαμηλά από την Υλίκη. Πριν την αποξήρανση της Κωπαΐδας τα νερά της Υλίκης προέρχονταν αφενός από τις υπόγειες καταβόθρες της Κωπαΐδας λίμνης αφετέρου από το ρέμα Καναβούρι και το ρέμα του Ιωμενού που ερχόταν από τον κάμπο των Θηβών και από τα γύρω ρέματα του Ακραιφνίου. Η παραλίμνη έπαιρνε όπως και τώρα το νερό από υπόγειες καταβόθρες της Υλίκης, και από τα γειτονικά ρέματα.
Σήμερα, εκτός από τις καταβόθρες, έχει κατασκευαστεί διώρυγα 2,5χιλ. περίπου που συνδέει την Υλίκη με την Παραλίμνη μέσω της οποίας διοχετεύονται τα νερά της Υλίκης όταν αυτά υπερβούν μια ορισμένη στάθμη. Τέλος, με την σήραγγα της Ανθηδόνας, μήκους 800μ, που έχει ανοιχθεί στον βορεοανατολικό μυχό της Παραλίμνης διοχετεύονται τα νερά προς τον ευβοϊκό κόλπο.
Από τις σχετικές μετρήσεις της Εταιρίας Κωπαΐδος πληροφορούμαστε ότι στην Υλίκη εισρέουν κάθε χρόνο κατά μέσον όρο 460 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Από αυτά τα 220 εκατομ. κυβικά εισρέουν στην Παραλίμνη από την διώρυγα και τα 80 εκατ. από τις υπόγειες καταβόθρες της Υλίκης.
Σήμερα, εκτός από τις καταβόθρες, έχει κατασκευαστεί διώρυγα 2,5χιλ. περίπου που συνδέει την Υλίκη με την Παραλίμνη μέσω της οποίας διοχετεύονται τα νερά της Υλίκης όταν αυτά υπερβούν μια ορισμένη στάθμη. Τέλος, με την σήραγγα της Ανθηδόνας, μήκους 800μ, που έχει ανοιχθεί στον βορεοανατολικό μυχό της Παραλίμνης διοχετεύονται τα νερά προς τον ευβοϊκό κόλπο.
Από τις σχετικές μετρήσεις της Εταιρίας Κωπαΐδος πληροφορούμαστε ότι στην Υλίκη εισρέουν κάθε χρόνο κατά μέσον όρο 460 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Από αυτά τα 220 εκατομ. κυβικά εισρέουν στην Παραλίμνη από την διώρυγα και τα 80 εκατ. από τις υπόγειες καταβόθρες της Υλίκης.
Οι δύο λίμνες με τις φυσικές αντιπλημμυρικές ιδιότητες που διαθέτουν, συγκεντρώνουν τους τεράστιους όγκους νερού που έρχονται από τα βουνά της Βοιωτίας και της Φωκίδας (Παρνασσό, Ελικώνα κ.λ.π), κυρίως μέσω του βοιωτικού Κηφισού και του Μέλανα, προστατεύοντας έτσι από πλημμύρες και καταστροφέ χωριά, οικισμούς και, βέβαια, χιλιάδες στρέμματα καλλιεργούμενης γης.
Εκτός από την προστασία, επενεργούν ευεργετικά στο κλίμα της περιοχής δημιουργώντας καλές συνθήκες για την καλλιέργεια αλλά και για την προστασία των αγροτικών προϊόντων. Είναι γεγονός ότι, σπάνια γίνονται ζημιές από καύσωνες, παγετούς ή χαλαζοπτώσεις σε καλλιεργημένες εκτάσεις που βρίσκονται γύρω από την Υλίκη και την Παραλίμνη.
Οι ειδικοί επιστήμονες του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων και Υγροτόπων λένε ότι, οι λίμνες, από τη μια μεριά, απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα που εμφανίζεται στην ατμόσφαιρα, όπως επίσης και την ηλιακή ακτινοβολία, συντηρώντας έτσι «τροφικά πλέγματα» απαραίτητα για τη ζωή και την εξέλιξη πολλών μικροοργανισμών (μικρών ζώων, πουλιών, ψαριών κ.τ.λ) και από την άλλη αντιστέκονται στην αλάτωση των υπογείων υδάτων της περιοχής, γεγονός που προσδίδει στις δύο λίμνες μεγάλη αρδευτική και υδρευτική αξία.
Εκτός από την προστασία, επενεργούν ευεργετικά στο κλίμα της περιοχής δημιουργώντας καλές συνθήκες για την καλλιέργεια αλλά και για την προστασία των αγροτικών προϊόντων. Είναι γεγονός ότι, σπάνια γίνονται ζημιές από καύσωνες, παγετούς ή χαλαζοπτώσεις σε καλλιεργημένες εκτάσεις που βρίσκονται γύρω από την Υλίκη και την Παραλίμνη.
Οι ειδικοί επιστήμονες του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων και Υγροτόπων λένε ότι, οι λίμνες, από τη μια μεριά, απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα που εμφανίζεται στην ατμόσφαιρα, όπως επίσης και την ηλιακή ακτινοβολία, συντηρώντας έτσι «τροφικά πλέγματα» απαραίτητα για τη ζωή και την εξέλιξη πολλών μικροοργανισμών (μικρών ζώων, πουλιών, ψαριών κ.τ.λ) και από την άλλη αντιστέκονται στην αλάτωση των υπογείων υδάτων της περιοχής, γεγονός που προσδίδει στις δύο λίμνες μεγάλη αρδευτική και υδρευτική αξία.
