Κυριακή, 13 Νοεμβρίου 2011
Η Ιστορία του Μαραθωνίου από την αρχαιότητα ως την σημερινή εποχή
"Νενικήκαμεν!", μια ιστορική φράση μετά από ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός, που χάρισε δόξα στη γενιά των Μαραθωνομάχων, περηφάνια στο Πανελλήνιο και ενέπνευσε τους καλλιτέχνες που λάτρεψαν την αρχαιότητα. Μια ιστορική φράση ειπωμένη από το μαραθωνοδρόμο που έδωσε σ' αυτή τη στερνή του πνοή. Μια από τις παραδόσεις θέλει να είναι ο Φειδιππίδης εκείνος που έφερε τη χαρμόσυνη είδηση. Όμως φαίνεται ότι δεν ήταν στ' αλήθεια αυτός. Ο Φειδιππίδης έζησε και μετά τη μεγάλη νίκη - πιθανολογείται ότι προς τιμήν του καθιερώθηκε ο "δόλιχος δρόμος" ως ένα από τα ολυμπιακά αγωνίσματα, γιατί πρόσφερε στην πατρίδα του μεγάλες υπηρεσίες.
Ο σημαντικότερος άθλος του αναφέρεται από τον Ηρόδοτο:"Μόλις προσόρμισαν τα περσικά πλοία στο Μαραθώνα, του ανατέθηκε η αποστολή να τρέξει το συντομότερο από την Αθήνα στη Σπάρτη για να ζητήσει τη βοήθεια των Σπαρτιατών. Κάλυψε την απόσταση των 1.140 σταδίων -περισσότερα από διακόσια χιλιόμετρα- μέσα σε δύο μέρες". Ήταν πράγματι άθλος! Το Σπάρταθλο, ο αγώνας δρόμου από τη Σπάρτη στην Αθήνα, καθιερώθηκε ως 
ανάμνηση του προσωπικού του άθλου, που τον συνδέει με τη μάχη του Μαραθώνα. Και πάλι όμως δεν είναι γνωστός ο ακριβής χρόνος της επιστροφής του, ούτε καν ο χρόνος εκκίνησης από τη Σπάρτη. Έστω λοιπόν κι αν έφτανε έγκαιρα στην Αθήνα, ασφαλώς δεν ήταν ο μόνος δρομέας για να του αναθέσουν αμέσως νέα αποστολή, αφού θα ήταν καταπονημένος. Το αγγελτήριο της νίκης έφτασε στην Αθήνα από έναν απλό μαραθωνοδρόμο οπλίτη, έναν από εκείνους που πολέμησαν και νίκησαν. Αυτός ήταν ο Ευκλής.
ανάμνηση του προσωπικού του άθλου, που τον συνδέει με τη μάχη του Μαραθώνα. Και πάλι όμως δεν είναι γνωστός ο ακριβής χρόνος της επιστροφής του, ούτε καν ο χρόνος εκκίνησης από τη Σπάρτη. Έστω λοιπόν κι αν έφτανε έγκαιρα στην Αθήνα, ασφαλώς δεν ήταν ο μόνος δρομέας για να του αναθέσουν αμέσως νέα αποστολή, αφού θα ήταν καταπονημένος. Το αγγελτήριο της νίκης έφτασε στην Αθήνα από έναν απλό μαραθωνοδρόμο οπλίτη, έναν από εκείνους που πολέμησαν και νίκησαν. Αυτός ήταν ο Ευκλής.Ο μαραθωνομάχος Ευκλής έγινε μαραθωνοδρόμος και διέτρεξε 42.195 μέτρα με την πανοπλία και τον οπλισμό του. Οι διάφορες καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις που τον παρουσιάζουν να ξεψυχά γυμνός στα πόδια των Αθηναίων αρχόντων είναι υπέροχες, αλλά ανακριβείς. Κι αυτό γιατί ο νικητής και μόνο αυτός έχει το δικαίωμα και αξίζει την τιμή να φέρει τα όπλα του.
 |
| Δημήτριος Βικέλας |
Στην σύγχρονη εποχή ο πρώτος πρόεδρος της Δ.Ο.Ε., ο Δημήτριος Βικέλας ήταν ουσιαστικά εκείνος που με την εμπνευσμένη ομιλία του στο Παρίσι (στο κτίριο της Σορβόνης) τον Ιούνιο του 1894 έπεισε τα άλλα μέλη της Επιτροπής να συμφωνήσουν για την τέλεση των πρώτων σύγχρονών Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896. Η εισδοχή του Μαραθωνίου δρόμου στο Ολυμπιακό πρόγραμμα της Αθήνας έγινε χάρη στον Γάλλο γλωσσολόγο M. Bréal (εισηγητή στη Γαλλία της συγκριτικής μεθόδου της ιστορικής γλωσσολογίας) ο οποίος αθλοθέτησε κύπελλο για το νικητή του αγωνίσματος. Μάλιστα είχε γράψει σχετικά : «Αν η οργανωτική επιτροπή των Αθηνών εδέχετο να περιλάβει εις το πρόγραμμα των αγώνων την επανάληψιν του διασήμου εκείνου δρόμου, τον οποίον εξετέλεσε το πάλαι ο στρατιώτης του Μαραθώνος, ευχαρίστως θα προσέφερα το έπαθλον του νέου τούτο Μαραθωνίου δρόμου». Ο Bréal, που είχε συγγράψει και βιβλία μυθολογίας, δεν γνώριζε την πραγματική απόσταση μεταξύ Μαραθώνα και Αθήνας που είναι περί τα 40 χλμ. Όταν το πληροφορήθηκε θέλησε να κάνει πίσω αλλά ήταν πλέον αργά αφού το πρόγραμμα των 1ων Ολυμπιακών Αγώνων είχε εγκριθεί.
Επίσης κύπελλο αθλοθέτησε και ο μέγας εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Αβέρωφ, ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει με το τεράστιο ποσό του 1,8 εκατ. δρχ. την πλήρη ανακατασκευή (επιμαρμάρωση) του Παναθηναϊκού σταδίου, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην τέλεση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων. Eτσι γεννήθηκε το αγώνισμα που συγκινεί εκατομμύρια ανθρώπους, χάρη, κυρίως, στον υπερβατικό χαρακτήρα του: ο δρομέας έρχεται αντιμέτωπος με τα όρια αντοχής του και καλείται να τα ξεπεράσει.
Επίσης κύπελλο αθλοθέτησε και ο μέγας εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Αβέρωφ, ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει με το τεράστιο ποσό του 1,8 εκατ. δρχ. την πλήρη ανακατασκευή (επιμαρμάρωση) του Παναθηναϊκού σταδίου, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην τέλεση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων. Eτσι γεννήθηκε το αγώνισμα που συγκινεί εκατομμύρια ανθρώπους, χάρη, κυρίως, στον υπερβατικό χαρακτήρα του: ο δρομέας έρχεται αντιμέτωπος με τα όρια αντοχής του και καλείται να τα ξεπεράσει.Η συναρπαστική ιστορία του Μαραθωνίου δρόμου ξεκίνησε στις 22 Μαρτίου 1896 (10 Μαρτίου με το παλαιό ημερολόγιο) όταν διεξήχθη στην Αθήνα ο πρώτος προκριματικός Μαραθώνιος δρόμος όλων των εποχών (για το πανελλήνιο πρωτάθλημα) στην αυθεντική διαδρομή.
Στον τελικό λάμβαναν μέρος 17 αθλητές από τους οποίους οι 12 ήταν Έλληνες. Υπήρχε μεγάλη αγωνία καθώς η Ελληνική κοινή γνώμη ήθελε έναν Έλληνα να κερδίσει το συμβολικό αυτό αγώνισμα. Από νωρίς το Καλλιμάρμαρο στάδιο ήταν ασφυκτικά γεμάτο με τον κόσμο να αδημονεί ποιός προπορευόταν. Ένας έφιππος έφερε το μεγάλο νέο: ήταν Έλληνας ήταν ο Λούης!! Κατά την είσοδο του δρομέα στο στάδιο εκτυλίχθηκαν συγκινητικές στιγμές με ένα πλήθος να παραλληρεί, γυναίκες έριχναν τα χρυσαφικά τους στον στίβο, και τον Διάδοχο Κωνσταντίνο να συνοδεύει τον Λούη στα τελευταία μέτρα του τερματισμού. Νικητής λοιπόν αναδείχθηκε ο Σπύρος Λούης με 2:58:50. Η επιτυχία του Έλληνα αθλητή έκανε τότε το γύρο του κόσμου αφού ήταν και η μοναδική πρωτιά μας στα αγωνίσματα του στίβου. Ο Βασιλάκος πέτυχε 3:06:03 και φαίνεται ότι έχασε την πρωτιά επειδή καθυστερούσε συνομιλώντας με κόσμο που του έδινε συγχαρητήρια για την νίκη του!! (7’ πίσω από τον Λούη, που είναι και η μεγαλύτερη διαφορά χρόνου μεταξύ πρώτου και δεύτερου στην ιστορία των Ο.Α.).
Χρειάστηκε να περάσουν 96 ολόκληρα χρόνια για να ξανακερδίσει έλληνας αθλητής χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο σε αγώνα δρόμου (Βούλα Πατουλίδου στη Βαρκελώνη το 1992). Ο Λούης έτρεξε 40 χιλιόμετρα (στον πρώτο και τελευταίο Μαραθώνιο της καριέρας του), όση είναι η πραγματική απόσταση μεταξύ Μαραθώνα και Αθήνας. Ήταν τότε μόλις 21 ετών. Ζήτησε δε ως ανταμοιβή για την επιτυχία του ένα άλογο και ένα κάρο για να μεταφέρει νερό αφού ασκούσε το επάγγελμα του νερουλά.
Έλαβε επίσης ως δώρα ένα εισιτήριο διαρκείας του Οργανισμού Σιδηροδρόμων (Σ.Ε.Κ.), μια ραπτομηχανή SINGER, 100 οκάδες κρασί και ένα επάργυρο κύπελλο.Στον Oλυμπιακό Mαραθώνιο συμμετείχαν 17 δρομείς από 5 χώρες. Ο μόνος ξένος που τερμάτισε ήταν ο Ούγγρος Κέλνερ στην τρίτη θέση. Eτσι άρχισε η ιστορία του μαραθωνίου στην Κλασική Διαδρομή.
Στον τελικό λάμβαναν μέρος 17 αθλητές από τους οποίους οι 12 ήταν Έλληνες. Υπήρχε μεγάλη αγωνία καθώς η Ελληνική κοινή γνώμη ήθελε έναν Έλληνα να κερδίσει το συμβολικό αυτό αγώνισμα. Από νωρίς το Καλλιμάρμαρο στάδιο ήταν ασφυκτικά γεμάτο με τον κόσμο να αδημονεί ποιός προπορευόταν. Ένας έφιππος έφερε το μεγάλο νέο: ήταν Έλληνας ήταν ο Λούης!! Κατά την είσοδο του δρομέα στο στάδιο εκτυλίχθηκαν συγκινητικές στιγμές με ένα πλήθος να παραλληρεί, γυναίκες έριχναν τα χρυσαφικά τους στον στίβο, και τον Διάδοχο Κωνσταντίνο να συνοδεύει τον Λούη στα τελευταία μέτρα του τερματισμού. Νικητής λοιπόν αναδείχθηκε ο Σπύρος Λούης με 2:58:50. Η επιτυχία του Έλληνα αθλητή έκανε τότε το γύρο του κόσμου αφού ήταν και η μοναδική πρωτιά μας στα αγωνίσματα του στίβου. Ο Βασιλάκος πέτυχε 3:06:03 και φαίνεται ότι έχασε την πρωτιά επειδή καθυστερούσε συνομιλώντας με κόσμο που του έδινε συγχαρητήρια για την νίκη του!! (7’ πίσω από τον Λούη, που είναι και η μεγαλύτερη διαφορά χρόνου μεταξύ πρώτου και δεύτερου στην ιστορία των Ο.Α.).
Χρειάστηκε να περάσουν 96 ολόκληρα χρόνια για να ξανακερδίσει έλληνας αθλητής χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο σε αγώνα δρόμου (Βούλα Πατουλίδου στη Βαρκελώνη το 1992). Ο Λούης έτρεξε 40 χιλιόμετρα (στον πρώτο και τελευταίο Μαραθώνιο της καριέρας του), όση είναι η πραγματική απόσταση μεταξύ Μαραθώνα και Αθήνας. Ήταν τότε μόλις 21 ετών. Ζήτησε δε ως ανταμοιβή για την επιτυχία του ένα άλογο και ένα κάρο για να μεταφέρει νερό αφού ασκούσε το επάγγελμα του νερουλά.
Έλαβε επίσης ως δώρα ένα εισιτήριο διαρκείας του Οργανισμού Σιδηροδρόμων (Σ.Ε.Κ.), μια ραπτομηχανή SINGER, 100 οκάδες κρασί και ένα επάργυρο κύπελλο.Στον Oλυμπιακό Mαραθώνιο συμμετείχαν 17 δρομείς από 5 χώρες. Ο μόνος ξένος που τερμάτισε ήταν ο Ούγγρος Κέλνερ στην τρίτη θέση. Eτσι άρχισε η ιστορία του μαραθωνίου στην Κλασική Διαδρομή.
 |
| Aθήνα, Παναθηναϊκό Στάδιο, Oλυμπιακοί Aγώνες 1896. «Oταν ήρθε η σειρά του Σπύρου Λούη και ο αρειμάνιος νικητής του Mαραθωνίου δρόμου ανήλθε εις την εξέδρα, όλον το Στάδιο συνεκλονίσθη. Mια κραυγή ατελεύτητος, μυριόστομος, μια βοή ωσεί βροντή εξερράγη από παντός σημείου…». O Σπύρος Λούης, χρυσός μαραθωνοδρόμος στην πρώτη διεξαγωγή του αγωνίσματος, παραλαμβάνει τα βραβεία του ανεβασμένος στο βάθρο των νικητών (Aρχείο: «Mικρός Pωμηός»). |
Στη Μεσολυμπιάδα του 1906, παρά τις αυξημένες προσδοκίες και τα μεγάλα έπαθλα σε περίπτωση που χρυσός μαραθωνοδρόμος θα ήταν πάλι Eλληνας, πήραμε την 5η θέση, με τον Ιωάννη Αλεπού. Στον αγώνα συμμετείχαν 53 αθλητές· τερμάτισαν μόνο 14! O Βέλγος Λεζάλ θεωρώντας καθήκον του να τερματίσει, έφτασε στο Στάδιο δυόμισι ώρες μετά τον πρώτο, αρνούμενος να εγκαταλείψει.
O Μπρεάλ δεν γνώριζε βέβαια την ακριβή απόσταση από τον Μαραθώνα στην Αθήνα. Η απόσταση αυτή (λίγο περισσότερο από 40 χλμ. τότε) είναι τέτοια που ο δρομέας εξαντλεί όλα τα ενεργειακά του αποθέματα και υφίσταται μεγάλη σωματική κόπωση. Το γεγονός αυτό από μόνο του προσδίδει στον δρομέα ένα ηρωικό στοιχείο. Η σημερινή απόσταση του μαραθωνίου (42.195 μ.) καθορίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 1908, έτσι ώστε ο τερματισμός να βρίσκεται μπροστά από τη θέση της βασιλικής οικογένειας.
Μεγάλες διοργανώσεις
Η Κλασική Διαδρομή έχει φιλοξενήσει στην ιστορία της πλήθος διοργανώσεων. Πανελλήνια και Βαλκανικά πρωταθλήματα αλλά και αγώνες μεγαλύτερου βεληνεκούς, όπως οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες (1969,1981), το Παγκόσμιο Κύπελλο Μαραθώνιου 1995, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου 1997 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2004.
Ο Διεθνής Μαραθώνιος των Αθηνών έκανε τα πρώτα του βήματα το 1955 με ελάχιστες συμμετοχές (μόλις είκοσι) και νικητή τον Φινλανδό πρωταθλητή Ευρώπης, το 1954, Βέικο Καρβόνεν. Συνεχίστηκε χωρίς μεγάλη απήχηση. Σημαντική στιγμή, η 4η διοργάνωση, στις 7 Μαΐου 1961, οπότε συμμετείχε ο θρύλος του Μαραθώνιου, δύο φορές χρυσός Ολυμπιονίκης, Αιθίοπας Αμπέμπε Μπικίλα· αν και έτρεξε ξυπόλυτος, κατάφερε να βελτιώσει το ρεκόρ της διαδρομής κατά περίπου 2 λεπτά, με 2 ώρες 23΄ 44΄΄
Από το 1967 ο αγώνας συνδυάστηκε με την Ολυμπιακή Ημέρα, στις 6 Απριλίου, αλλά, ελλείψει ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, ατόνησε και έχασε το κύρος του. Εξαίρεση υπήρξε ο ιστορικός αγώνας του 1969, εν όψει των επερχόμενων Πανευρωπαϊκών Αγώνων. Hταν τότε που σημειώθηκε από τον Aγγλο Μπιλ Aντκοκς, έπειτα από συγκλονιστική μάχη με τον Ιάπωνα Κιμιχάρα, το ρεκόρ της διαδρομής, με 2 ώρες 11΄ 07΄΄, το οποίο κράτησε 35 χρόνια· καταρρίφθηκε μόλις το 2004, στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο.
Η επόμενη μεγάλη διοργάνωση στην Κλασική Διαδρομή ήταν οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες του 1969. Ο αγώνας του Μαραθώνιου, στις 21 Σεπτεμβρίου, πρόσφερε δυνατές συγκινήσεις στον κόσμο, που είχε κατακλύσει το Παναθηναϊκό Στάδιο και τους δρόμους κατά μήκος της διαδρομής. Ενώ όλοι περίμεναν να μπει πρώτος στο Στάδιο ο Βέλγος Γκάστον Ρέλανς, ο οποίος μέχρι τη στιγμή εκείνη προπορευόταν με διαφορά, την πρώτη θέση πήρε ο Aγγλος Ρόναλντ Χιλ, με επίδοση 2 ώρες 16΄ 47΄΄.
 |
| Συγκλονιστική μάχη, στήθος με στήθος, έδωσαν ο Aγγλος Mπιλ Aντκοκς και ο Iάπωνας Kένζι Kιμιχάρα, από το 30ό έως το 35ο χιλιόμετρο του Mαραθωνίου της Aθήνας, το 1969. Nίκησε ο Aντκοκς, με 2 ώρες 11΄ 07΄΄, παγκόσμιο ρεκόρ στην Kλασική Διαδρομή για 35 χρόνια. Kαταρρίφθηκε μόλις πέρυσι στον Oλυμπιακό Mαραθώνιο του 2004. |
Eρασιτέχνες και γυναίκες
Από το 1972 ο Διεθνής Μαραθώνιος της Αθήνας διεξάγεται το φθινόπωρο. Παράλληλα, ύστερα από εισήγηση της Φινλανδικής ομοσπονδίας στίβου να αγωνιστούν στον μαραθώνιο Φινλανδοί δρομείς, άλλαξε και ο χαρακτήρας του αγώνα, στον οποίο μέχρι τότε συμμετείχαν μόνο επίσημοι αθλητές. Aπό τους 79 δρομείς της εκκίνησης, 57 ήταν Φινλανδοί και 22 Eλληνες. Νικητής ήταν ο Γιάννης Βιρβίλης με 2 ώρες 26΄ 26΄΄. Το 1974 στον αγώνα έλαβαν μέρος για πρώτη φορά και γυναίκες, και συμμετείχαν συνολικά 640 δρομείς.
Σκηνές θριάμβου εξελίχθηκαν στο Καλλιμάρμαρο στάδιο το 1979 στους Βαλκανικούς Αγώνες, όταν ο Μιχάλης Κούσης κατέκτησε ξανά τον τίτλο του Βαλκανιονίκη για τη χώρα μας, ύστερα από 39 χρόνια (από το 1940 με τον Αθανάσιο Ραγάζο). Tρίτος στον αγώνα ήταν ο Πατρινός αθλητής, Νίκος Αργυρόπουλος. Το 1981 οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες επιστρέφουν στην Αθήνα και εγκαινιάζουν κάτι καινούργιο. Είναι η πρώτη φορά που σε επίσημους διεθνείς αγώνες συμμετέχουν στον μαραθώνιο και γυναίκες. Νικήτρια η Ρόζα Μότα από την Πορτογαλία με επίδοση 2 ώρες 36΄ 03΄΄. Στους άνδρες, ο Ολλανδός Τζέραρντ Νίμποερ με 2 ώρες15΄ 16΄΄.
Πηγές
