Οι υποσχέσεις, όλων σχεδόν των Δυτικών ηγετών (Χέλμουτ Κολ, Τζωρτζ Μπους κ.ά.) στον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα περάσει τις «κόκκινες γραμμές» ανατολικά, ξεχάστηκαν και η στρατιωτική εμπροσθοφυλακή της Δύσης θέλει να στρατοπεδεύσει στην «αυλή» της Ρωσίας…
ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ: Η επέκταση του ΝΑΤΟ δημιουργεί την ένταση
του στρατηγικού αναλυτή Alexandre del Valle
Το πρόβλημα της απεριόριστης επέκτασης του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ανατολικά παραμένει casus belli που οι ατλαντικοί στρατηγοί φαίνεται να προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν. Γιατί; Πολύ απλά γιατί η διαδικασία –που ξεκίνησε τα έτη 1992-1998-2003– του δυτικού αποκλεισμού της Ρωσίας, του υπέρτατου εχθρού, καθιστά δυνατή τη διαιώνιση της ατλαντοαμερικανικής κυριαρχίας της ευρωπαϊκής ηπείρου και συνεπώς της διχοτόμησής της. Για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ο εχθρός δεν έπαψε ποτέ να είναι η Ρωσία.
Η «Ιδρυτική Πράξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας», που υπογράφηκε το 1997, η οποία δέσμευε το ΝΑΤΟ να μην αναπτύξει πρόσθετες δυνάμεις στα νέα κράτη μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, είναι στην πραγματικότητα νεκρή, όπως έχουν ριφθεί στο καλάθι των αχρήστων οι «υποσχέσεις» του Χέλμουτ Χολ , του Τζέιμς Μπέικερ και του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ (1989-1991) ότι δεν θα επεκτείνουν το ΝΑΤΟ πέρα από τις «κόκκινες γραμμές» που καθορίστηκαν από τη Μόσχα εκείνη την εποχή με αντάλλαγμα τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και την προοπτική ένταξης ορισμένων πρώην Σοβιετικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή ακόμα και στο ΝΑΤΟ, κάτι που ήταν ήδη δύσκολο για τους Ρώσους ηγέτες και το οποίο προφανώς απέκλειε την Ουκρανο-Λευκορωσία. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς αυτή την κατεύθυνση, που επιδεινώθηκε από τον ατλαντικό πειρασμό των ουκρανικών αρχών μετά το Euromaidan, είναι ένα πραγματικό casus belli μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Είναι μέρος μιας λογικής του νέου ψυχρού πολέμου, και μάλιστα της «Rell back» (απώθησης) της Ρωσίας. Αυτή η ρήξη της στρατηγικής ισορροπίας που δημιουργήθηκε το 1990 κατέληξε να ωθήσει τη Ρωσία ακόμη περισσότερο στην αγκαλιά της Κίνας και ενθάρρυνε τις πιο αντιδυτικές τάσεις στη Ρωσία εις βάρος των φιλελεύθερων και ευρωφιλικών δυνάμεων που ήταν κυρίαρχες την εποχή του Μπόρις Γέλτσιν και τα δύο πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του Βλαντιμίρ Πούτιν (2000-2003). Για την ιστορία, ας θυμηθούμε αυτή την παρατήρηση του George Kennan, του σχεδιαστή του δόγματος του περιορισμού της ΕΣΣΔ, που θρηνούσε στα στερνά της ζωής του για την αντιρωσική εμμονή των Ηνωμένων Πολιτειών: «Οι Ρώσοι θα αντιδράσουν σταδιακά με έναν ιδιαίτερα εχθρικό τρόπο και αυτό θα αλλάξει την πολιτική τους (…). Αυτή η επέκταση [του ΝΑΤΟ] θα έκανε τους Ιδρυτές της χώρας μας να γυρίσουν ανάσκελα στον τάφο τους. »
Ωστόσο, το 1990, η στρατηγική των χωρών της Ατλαντικής Συμμαχίας φαινόταν να πορεύεται προς την κατεύθυνση μιας ρωσο-ατλαντικής προσέγγισης. Ας θυμηθούμε ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία δεν σταμάτησε να πλησιάζει το ΝΑΤΟ, το οποίο έμοιαζε να παίρνει τα μαθήματα από την πτώση του πρώην σοβιετικού εχθρού. Έτσι, το 1994, η Μόσχα επικύρωσε το πρόγραμμα Συνεργασίας για την Ειρήνη του ΝΑΤΟ. Τον Μάιο του 1997, μια συμφωνία αμοιβαίας συνεργασίας όριζε ότι οι δύο χώρες δεν ήταν πλέον εχθροί. Στη συνέχεια ήρθε η ενσωμάτωση των πρώην χωρών μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο ΝΑΤΟ και στη συνέχεια στην ΕΕ, που έγιναν ανεξάρτητες μετά το 1989, η οποία εδραίωσε ακόμη και τη συνεργασία της με τη Δύση (κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, συχνές διαβουλεύσεις, άνοιγμα σταθμού διέλευσης του ΝΑΤΟ στο Ουλιάνοφσκ , Ρωσία, προκειμένου να προωθηθεί η παράδοση εξοπλισμού στο αφγανικό μέτωπο κ.λπ.). Όπως σημείωσε ο McFaul, για να εξελιχθεί σε πραγματική συμμαχία, αυτή η στρατηγική σχέση θα έπρεπε να έχει επίσης ενδιαφέρον περιεχόμενο για τη ρωσική πλευρά, στην οποία στην πραγματικότητα δεν προσφέρθηκε καμία πόρτα εξόδου για να ληφθούν υπόψη τα ζωτικά της συμφέροντα. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ, την οποία αρνήθηκαν μέχρι το 2012, ενώ η Κίνα, η οποία παραβιάζει όλα τα θεμέλια και τους κανόνες της, το έκανε πολύ γρήγορα, όταν ήταν ήδη πολύ λιγότερο δημοκρατική. Η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να είχε δημιουργήσει μια πιο επίσημη σχέση συμμαχίας μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, αντί να αφήσει τη συνεργασία Ρωσίας-ΝΑΤΟ να καταρρεύσει και στη συνέχεια να αναστείλει το μποϊκοτάζ των ρωσικών αγορών όπλων από μέλη του ΝΑΤΟ, αντικείμενο έντονης δυσαρέσκειας. Οι ηγέτες των χωρών της Ατλαντικής Συμμαχίας θα μπορούσαν να είχαν εργαστεί για τη μείωση των βαλλιστικών πυραύλων και να συνεργαστούν –όπως πρότειναν οι Ρώσοι ήδη από το 2000– με τον ρωσικό στρατό απέναντι στην ισλαμική απειλή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει να υποστηρίξουν έμμεσα τους τζιχαντιστές αντάρτες στην Τσετσενία κατά τη διάρκεια των ετών 1990-2000. Τέλος, η Δύση θα μπορούσε να υποστηρίξει την ανάπτυξη πιο δημοκρατικών θεσμών στη Ρωσία πολύ πιο αποτελεσματικά με το παράδειγμα και τη συνεργασία παρά με κυρώσεις και μόνιμη περιθωριοποίηση (από τα έτη 1998-90 και τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου). Ο Λευκός Οίκος έχασε αυτή την ευκαιρία λόγω της στρατηγικής του ασυνέπειας και του αλαζονικού ιμπεριαλισμού, με βάση την αμερικανική περιφρόνηση που η μετασοβιετική Ρωσία (ΑΕΠ ίσο με της Ιταλίας) δεν άξιζε να αντιμετωπίζεται ως ισότιμη και έπρεπε να αποδυναμωθεί περαιτέρω ως συνέχεια της ΕΣΣΔ, στο πλαίσιο ενός είδους «επιστροφή στους στόχους» των προσπαθειών του Ψυχρού Πολέμου…
O πρόεδρος των ΗΠΑ Τζωρτζ Μπους (1989-1993) ήθελε τη Ρωσία στις δυτικές δομές γιατί έβλεπε τον κινεζικό κίνδυνο. H Ρωσία ανταποκρίθηκε, αλλά το «βαθύ κράτος» της Δύσης, στα ίχνη του Xίτλερ, του Ναπολέοντα και των Τευτόνων Ιπποτών, την βλέπει ως «προαιώνιο εχθρό» που πρέπει να απωθηθεί…
Στην αρχή της πρώτης θητείας του, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, πρώην στρατηγός της CIA, ο οποίος ήταν επομένως ρεαλιστής και είχε επίγνωση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων, έθεσε ως στόχο να κρατήσει τη Ρωσία στο δυτικό στρατόπεδο προκειμένου να αποφύγει μια προσέγγιση με την Κίνα. Αυτή την αντίληψη την επιβεβαίωσαν επίσημα οι Τζέιμς Μπέικερ και Χέλμουτ Κολ στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1990-91. Ωστόσο, γύρω στο 2003-2004, εν μέσω της νεοσυντηρητικής περιόδου των «πορτοκαλί επαναστάσεων» και του δεύτερου πολέμου στο Ιράκ, το δόγμα του γιου GW Bush, με ελάχιστη γνώση γεωπολιτικής, εξελίχθηκε προς τη νεο-αυτοκρατορική αλαζονεία και τον ολομέτωπο αγώνα κατά της «τυραννίας» , των «απατεώνων κρατών» και του Ρώσου νονού τους. Ακόμη και αν αυτό δεν διακηρύχτηκε ανοιχτά, για διπλωματικούς λόγους, αυτή η νέα επεμβατική νεοσυντηρητική προσέγγιση εκτράπηκε με μακροπρόθεσμο στόχο την αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα. Ήταν ακριβώς αυτή τη στιγμή, στα μέσα της δεκαετίας του 2000, που ο Βλαντιμίρ Πούτιν άρχισε να κάνει συγκεντρωτική εκ νέου την εξουσία του, να σταματά να είναι ανοιχτός στον φιλελευθερισμό που υποστηρίζεται από έξω και να θεωρεί τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ ή ακόμα και την ΕΕ ως απειλητικές. Μια νέα, πιο συγκρουσιακή προσέγγιση εμφανίστηκε έτσι μεταξύ του 2004 (αντίδραση στην Πορτοκαλί επανάσταση στην Ουκρανία) και το 2008, όταν ο Τζορτζ Μπους υιός ενίσχυσε την αμερικανική υποστήριξη στην ιδέα να ενταχθούν σύντομα η Ουκρανία και η Γεωργία στο ΝΑΤΟ. Εν ολίγοις, από αυτή την πρόκληση, ούτως ή άλλως έτσι την αισθάνθηκε η Μόσχα, ο Αμερικανός Πρόεδρος έχασε εντελώς αυτή την ιστορική ευκαιρία και οι διάδοχοί του δεν άλλαξαν αυτή την τροχιά που ήταν επιζήμια για τη ρωσο-δυτική κατανόηση.
Στη συνέχεια, οι ρωσοαμερικανικές σχέσεις επιδεινώνονται πολύ γρήγορα από το 2003, μετά από τρία χρόνια μήνα του μέλιτος, αλλά πολλά υποσχόμενα. Προφανώς, αυτές οι σχέσεις παρέμειναν στοιχειωμένες από το πνεύμα του Ψυχρού Πολέμου, κατά τη διάρκεια του οποίου η Σοβιετική Ένωση θεωρούνταν ως η αυτοκρατορία του κακού, θανάσιμη απειλή για τον δυτικό πολιτισμό και τον κόσμο. Ο πόλεμος στο Ιράκ (Μάρτιος 2003) προκάλεσε μια πραγματική στρατηγική ρήξη μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Έχοντας πλέον γίνει Ευρωπαίος, τον Φεβρουάριο του 2003, ο Βλαντιμίρ Πούτιν πηγαίνει στο Βερολίνο και το Παρίσι, πρωτεύουσες που είχαν αντιταχθεί σθεναρά στην αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ. Αλλά γρήγορα θα απογοητευόταν και θα απελπιζόταν πιστεύοντας ότι η ΕΕ, της οποίας η αμυντική δομή δεν είναι άλλη από το ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να γίνει γεωπολιτικός παράγοντας ανεξάρτητος από τις Ηνωμένες Πολιτείες, φαινόμενο που επιδεινώθηκε από το 2004 (10 νέες διευρύνσεις της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων πολλών εχθρικών προς τη Ρωσία χωρών), το οποίο έφερε στην Ένωση πολλές πολύ ρεβανσιστικές και/ή πολύ ατλαντιστικές ρωσοφοβικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Μετά από αυτή τη δεκαετία της διεύρυνσης προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ (συχνά ταυτόχρονα) πολλών ανατολικών χωρών, η ΕΕ έχει γίνει περισσότερο από ποτέ μια ατλαντική οντότητα υπό την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμφερόντων τους και των πολυεθνικών τους που μεταδίδονται από εξαιρετικά ισχυρά λόμπι στις Βρυξέλλες και σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Στη συνέχεια, γίναμε μάρτυρες της ανασύστασης ενός εντυπωσιακού στρατιωτικού δυναμικού στην Πολωνία, η οποία προετοιμάζεται σχεδόν ανοιχτά από την ουκρανική κρίση για έναν πιθανό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. που έφερε στην Ένωση πολλές πολύ ρεβανσιστικές και/ή πολύ ατλαντιστικές ρωσοφοβικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Μετά από αυτή τη δεκαετία της διεύρυνσης της ΕΕ και του ΝΑΤΟ (συχνά ταυτόχρονα) σε πολλές ανατολικές χώρες, η ΕΕ γίνεται περισσότερο από ποτέ μια ατλαντική οντότητα υπό την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμφερόντων τους και των πολυεθνικών τους που επεκτείνονται από εξαιρετικά ισχυρά λόμπι στις Βρυξέλλες και σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Στη συνέχεια, γινόμαστε μάρτυρες της ανασύστασης ενός εντυπωσιακού στρατιωτικού δυναμικού στην Πολωνία, το οποίο προετοιμάζεται σχεδόν ανοιχτά από την ουκρανική κρίση για έναν πιθανό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας.
Άλλα νέα μέλη της Συμμαχίας (χώρες της Βαλτικής, Βουλγαρία, Ρουμανία) έχουν τεθεί υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ, το οποίο έχει ανοίξει αεροπορικές βάσεις εκεί από το 2006 - συγκεκριμένα (Bezmer και Graf Ignatievo), και μετά μια μεγάλη στρατιωτική (Novo Selo). Οι περιπολίες στρατιωτικών αεροσκαφών του ΝΑΤΟ πλέον πετούν πολύ τακτικά πάνω από τον εναέριο χώρο των χωρών της Βαλτικής σε άμεση γειτνίαση με τα ρωσικά σύνορα, λόγω της απουσίας στρατιωτικής αεροπορίας αυτών των χωρών. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν αποδέχθηκε ποτέ το αμερικανικό σχέδιο για την ανάπτυξη ενός συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, όπως και τη δυτική παρέμβαση στην Ουκρανία. Πάντα απαντούσε σταθερά διαβεβαιώνοντας ότι εάν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν από τη συνθήκη ABM, η Ρωσία θα εγκαταλείψει το σύστημα των συμφωνιών περιορισμού και ελέγχου στρατηγικών όπλων, συμβατικών, ακόμη και τακτικών, και θα θεσπίσει μια ανεξάρτητη πολιτική πυρηνικής αποτροπής. Σύμφωνα με πολλούς Πολωνούς, Βαλτικούς ή Αγγλοσάξονες στρατηγούς, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα είχε επομένως άμεσο στόχο να εισβάλει, μετά την Ουκρανία, στις χώρες της Βαλτικής που φιλοξενούν μεγάλες ρωσόφωνες κοινότητες, με σκοπό την αντιμετώπιση της ατλαντικο-αμερικανικής περικύκλωσης, καθώς η Μεγ. Βρετανία, οι ΗΠΑ, οι Βαλτικές χώρες και Πολωνοί σύμμαχοί τους συνεχίζουν να διαδίδουν ακόμη πιο σοβαρά αυτού του τύπου τα αποκαλυπτικά σενάρια σχετικά με τη ρωσική απειλή. Αυτή είναι η πολύ λυπηρή αιτία για την παγκόσμια ειρήνη και την πανευρωπαϊκή σταθερότητα του τρέχοντος ρωσο-δυτικού ανταγωνισμού που είχε την προβλέψιμη (και αυτοκτονική για τη Δύση) συνέπεια να ρίξει τη Ρωσία στην αγκαλιά της Κίνας, αληθινού αντιπάλου και γεωοικονομικού , βιομηχανικού, στρατηγικού, πολιτισμικού και ιδεολογικού εχθρού των ΗΠΑ και της Δύσης.
