Στην Κύπρο τελούνται γιορτές διαφόρων αγίων κατά παραδοσιακό τρόπο. Παραδείγματος χάριν όταν τελούσε αρχικά ο παππούς για διάφορους λόγους (κατόπιν τάματος κλπ.) κάποια γιορτή αγίου, την γιορτή αυτή την συνεχίζει το παιδί του, μετά το εγγόνι του κ.ο.κ. Η γιορτή αυτή ονομάζεται «γιορτή του σπιδκιού».
Ο γιορταστής ή γιορτάρης πρέπει να πάρει στην εκκλησία κατά τον εσπερινό τέσσερα πρόσφορα δεμένα συνήθως σε μια υφαντή πετσέτα και πέντε άρτους (στην Κύπρο τα εορταστικά ψωμιά ονομάζονται άρτοι) τοποθετημένους σε πανέρι (τσέστο). Από τους πέντε άρτους ο ένας είναι μεγαλύτερος και πλούσια διακοσμημένος και ονομάζεται «παννυσσία». Επίσης παίρνει ένα πανέρι ή πιάτο με κόλλυβα (σε μερικά χωριά όπως την Παναγιά της Πάφου παίρνουν δυο). Πάνω στα κόλλυβα τοποθετούνται ένας άρτος με μια λαμπάδα αναμμένη. Στην Αθηένου παίρνουν επιπλέον κι ένα πιάτο κόλλυβα για να μνημονευθούν από τον ιερέα οι νεκροί συγγενείς του γιορταστή. Επίσης σε μερικά χωριά της Κύπρου παίρνουν και δυο κολότζια (νεροκολοκύθια με την εσωτερική επιφάνεια καλυμμένη με μαύρη πίσσα), γεμάτα κρασί.
Η παννυσσία έχει διαφορά από τον άρτο και ο άρτος και η παννυσσία έχουν διαφορά από το πρόσφορο. Ο άρτος είναι μικρότερος από την παννυσσία και σε αντίθεση με την παννυσσία, είναι διακοσμημένος μόνο με ένα πλουμιστό ζυμαρένιο σταυρό. Η παννυσσία, εκτός από τον σταυρό, είναι διακοσμημένη και με πολλά άλλα διάφορα πλουμιά. Όμως, και τα δυο αυτά ψωμιά είναι πασπαλισμένα με σησάμι και μαυρόκοκκο (μαύρο κύμινο). Το πρόσφορο είναι μικρότερο και από τα δυο άλλα ψωμιά και είναι χωρίς σησάμι. Στη μέση, μέσα σε κύκλο έχει ένα σταυρό και στις τέσσερις γωνιές του αποτυπώνονται τα γράμματα ΙΣ ΧΡ ΝΙΚΑ (Ιησούς Χριστός Νικά). Τα πιο πάνω σφραγίζονται με ξύλινη σφραγίδα που λέγεται «τυπάριν».
Η παννυσσία τοποθετείται πάνω από τους τέσσερις άλλους άρτους και είναι αυτήν που υψώνει ο ιερέας ψάλλοντας το «Πλούσιοι ευτώχευσαν και επείνασαν». Στη συνέχεια ο ιερέας προσφέρει την παννυσσία στον γιορτάρη αφού πρώτα την προσκυνήσει και φιλήσει το χέρι του παπά. Στη βορειοδυτική Πάφο υπάρχει το έθιμο να περιφέρουν τη παννυσσία για να την προσκυνήσουν οι εκκλησιαζόμενοι. Συνήθως ο γιορτάρης περιφέρει τη παννυσσία για να την προσκυνήσουν οι άνδρες, ενώ η σύζυγός του την περιφέρει για να την προσκυνήσουν οι γυναίκες. Αν είναι γυναίκα που γιορτάζει ακολουθείται πάλι η ίδια διαδικασία από το σύζυγό της με τους άνδρες να προσκυνούν πρώτοι. Μετά το πέρας της λειτουργίας θεωρείται καλόν η παννυσσία να μεταφερθεί στο σπίτι του γιορταστή, για ευλογία του σπιτιού. Ο γιορταστής όμως πρέπει να τοποθετήσει στη θέση της παννυσσίας έναν άλλον άρτο.
Κατά τους εσπερινούς όλων των εορτών γίνεται η λιτάνευση της εικόνας του αγίου που γιορτάζει. Μπροστά πηγαίνουν τα εξαπτέρυγα, τα φανάρια και ο σταυρός, ακολουθεί ο ιερέας (κρατώντας τον θυμιατό) μαζί με τους ψάλτες που ψάλλουν ειδικά τροπάρια, και μετά η εικόνα του αγίου ο οποίος γιορτάζει, που την κρατούν συνήθως δυο ή τέσσερα άτομα (αναλόγως του μεγέθους της) και πίσω ακολουθούν οι άνδρες και μετά οι γυναίκες ενώ οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα. Όλοι οι εκκλησιαζόμενοι με αναμμένα κεριά που τους έδωσε ο γιορταριστής, θα περάσουν κάτω από την εικόνα του αγίου.
Προς το τέλος της λειτουργίας περνούν πρώτα οι άνδρες και προσκυνούν την ανυψωμένη από κάποιο παιδί εικόνα ( αν είναι μικρή) του αγίου. Ο γιορταριστής τους ραντίζει με ροδόσταγμα από μια μυροδόχη (μερρέχαν· στην Πάφο λέγεται και κατρίν και πουσέλλιν). Το ίδιο κάμνει η σύζυγος του γιορταστή για τις γυναίκες.
Στο τέλος της λειτουργίας ο γιορταριστής συνήθως κερνά κρασί από το ένα κολότζιν (διαθέτει μόνο ένα ποτήρι γι' αυτό το σκοπό) στους άνδρες που του εύχονται «χρόνους πολλούς» ή «καλήν γιορτήν» ή «τζι' από χρόνου». Το ίδιο κάμνει κρατώντας το δεύτερο κολότζιν με το κρασί η γυναίκα του γιορτάρη. Ύστερα μοιράζονται τα κόλλυβα και η λεγόμενη «κόρτα», δηλαδή τεμάχια από κομμένο άρτο. Όσοι άρτοι και πρόσφορα περισσεύουν χαρίζονται στο ιερέα, που κι αυτός με τη σειρά του δίνει ένα στον νεωκόρο κι ένα στον γιορταστή.
Την άλλη μέρα, κατά τη λειτουργία του Όθρου, ο γιορταστής θα πάρει πάλι ένα πανέρι κόλλυβα (στο χωριό Παναγιά της Πάφου παίρνουν δυο πανέρια κόλλυβα) κ ένα άρτο τοποθετημένο στη μέση των κολλύβων. Στερεωμένη στη μέση του άρτου ανάβει (όπως και κατά τον εσπερινό) μια λαμπάδα. Προς το τέλος της λειτουργίας, το εκκλησίασμα θα προσκυνήσει την εικόνα του αγίου που γιορτάζει και θα ραντιστεί με ροδόσταγμα (όπως έγινε κατά τον εσπερινό). Σε μερικά χωριά (Άγιος Δημήριος Μαραθάσας) μετά το τέλος της λειτουργίας και τη διαμονή των κολλύβων και της κόρτας ο γιορταστής κερνά επίσης κρασί ή κάποτε και κονιάκ. Στη βορειοδυτική Πάφο μόνο κατά τον εσπερινό κερνάται το κρασί.
Στον Άγιο Δημήτριο της Μαραθάσσας ο γιορταστής κατά τη γιορτή των Χριστουγέννων παίρνει αντί κόλλυβα, κομμάτια από βραστό χοιρινό κρέας και «παξιμάτια», τα οποία κερνά στο εκκλησίασμα μετά το τέλος της λειτουργίας (το παξιμάτιν είναι ένα κομμάτι φρέσκο σησαμένιο ψωμί από την «κουμουλιάν», η οποία γίνεται από μικρά στενόμακρα τεμάχια ψωμιού κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο και έχει πάνω σησάμι).
Από την Κυριακή των Βαΐων μέχρι την Κυριακή του Θωμά οι γιορτές «δεν σηκώνουν κόλλυβα», δηλαδή δεν επιτρέπονται τα κόλλυβα. Μετά το τέλος του εσπερινού της Αναστάσης, που τελείται κατά το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, ο γιορταστής κερνά ελιές κι ένα κομμάτι παξιμάτιν. Αυτό γίνεται γιατί ο κόσμος νηστεύει και οι ελιές είναι νηστίσιμες. Κατά την τελετή της Αναστάσεως (που παλαιότερα στην Κύπρο άρχιζε κατά τις τρεις μετά τα μεσάνυκτα) ο γιορταστής παίρνει στην εκκλησία παξιμάτια και κομμάτια από τυρί ή χαλλούμιν. Αυτά τα κερνά μετά το τέλος της λειτουργίας στους εκκλησιαζόμενους. Παίρνει τυρί γιατί καταργείται η νηστεία μετά την ψαλμωδία του Χριστός Ανέστη (Άγιος Δημήτριος Μαραθάσας).
Όταν τελειώσει η λειτουργία ο γιορταστής καλεί στο σπίτι του τον ιερέα, τους επιτρόπους της εκκλησίας, τους ψάλτες, τον καντηλανάφτην (νεωκόρο), καθώς επίσης και μερικούς στενούς συγγενείς και φίλους και τους στρώνει τραπέζι. Αν η γιορτή συμπέσει με τις μέρες της νηστείας, το τραπέζι έχει μόνο νηστίσιμα φαγητά, αλλιώς συμβαίνει το αντίθετο.
Στα χωριά της περιοχής Μόρφου ο ιερέας τελεί αγιασμό στο σπίτι του γιορταστή, προτού καθίσουν στο τραπέζι. Μέσα σε ένα πιάτο τοποθετεί ο γιορτάρης διάφορους καρπούς, ιδίως δημητριακούς (σιτάρι, κριθάρι, φακές κλπ.) για να τους ευλογήσει ο ιερέας. Αυτοί οι σπόροι θα αναμειχθούν με τους άλλους που θα σπείρει ο γεωργός. Ο ιερέας ψάλλει συνήθως κατά τη διάρκεια του φαγητού, το τροπάριο του αγίου που γιορτάζει. Μετά το τέλος του τροπαρίου (όπως και μετά του κάθε άσματος) οι συνδαιτυμόνες κτυπούν τα πιρούνια τους, τα πιάτα που είναι μπροστά τους και γίνεται θόρυβος. Ύστερα εκφράζονται διάφορες ευχές χάριν του γιορταστή κατά τις προπόσεις που γίνονται από τα δεξιά του ιερέα, για να πάνε όλα δεξιά στο σπίτι του γιορταστή, δηλαδή ευλογημένα.
