Όλοι οι καλοκαιρινοί μήνες, αλλά ιδιαίτερα ο Αύγουστος και ο Σεπτέμβρης, είναι μήνες πολύ δύσκολοι για την ιστορική μνήμη. Σε κάθε γωνιά της Πατρίδας, ο ερευνητής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχει τοποθετήσει ματωμένες κουκίδες. Μερικές από αυτές είναι ιδιαίτερα αιματηρές και καταστροφικές: Κομμένο, Βιάννος, Ανώγεια, τα χωριά του Κέντρους, τα χωριά του Ελικώνα και σίγουρα ξεχνούμε.
Στη χώρα μας, η ιστορική μνήμη του Β’ ΠΠ και της τριπλής κατοχής που υποστήκαμε, «διεκδικήθηκαν» κάπως ανορθόδοξα. Χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι τις απαρχές του 1990, σχεδόν μισό αιώνα μετά τα αιματηρά γεγονότα, για να μπορέσουμε, με αφορμή άλλα ιστορικά γεγονότα -όπως η κατάρρευση του τείχους και η κατά ένα τρόπο λήξη του ψυχρού πολέμου- να ξεκινήσουμε, δειλά και δύσκολα, μια συζήτηση.
Στα 30 χρόνια που πέρασαν από τότε, γεγονός είναι πως έχουμε καταφέρει κάποια πράγματα. Καταφέραμε να ξεπεράσουμε, εν μέρει, τον διχασμό του εμφυλίου που μας κατάτρεχε, κρατώντας μας δέσμιους μιας ιδιαίτερης ιστορικής ανάγνωσης. Καταφέραμε να εξορθολογήσουμε έναν άκρατο φιλογερμανισμό που διαπερνούσε, παράλληλα με ένα υπόκωφο μίσος-εντυπωσιακό (!)- την ελληνική κοινωνία και να μάθουμε επιτέλους ότι στο περίφημο «γερμανικό μεταπολεμικό θαύμα» έχει βάλει και η δική μας πατρίδα το μικρό της λιθαράκι. Καταφέραμε να μάθουμε να μιλάμε για Διεθνές Δίκαιο και Διεθνή Δικαιοσύνη.
Καταφέραμε, όχι εύκολα σίγουρα, να κάμψουμε τη γερμανική αλαζονεία, αυτή την αλαζονεία που ανέπτυξε χάρη στην ατιμωρησία που της εξασφάλισε η διεθνής κοινότητα, αμέσως μετά το τέλος του πολέμου με την αναστολή των οικονομικών της υποχρεώσεων, μια αναστολή που η σύγχρονη Γερμανία, εξέλαβε -ιδιαίτερα απέναντι στη Χώρα μας- ως άφεση αμαρτιών!
Τι είναι όμως αυτό που δεν καταφέραμε; Δεν καταφέραμε να προβάλουμε σαφές και οριοθετημένο αίτημα διεκδίκησης. Δεν καταφέραμε να διαχωρίσουμε, πλήρως και όπως πρέπει, την απόδοση δικαιοσύνης από τη διατύπωση συγχώρεσης και να κατανοήσουμε ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Δεν καταφέραμε να διεθνοποιήσουμε το Ελληνικό Ζήτημα και να χρησιμοποιήσουμε διεθνοπολιτικά την κυνική απορριπτική στάση της σύγχρονης δημοκρατικής Γερμανίας. Δεν καταφέραμε να μετατρέψουμε την Νίκη του Διστόμου, σε Νίκη Ελληνική. Δεν καταφέραμε να κάνουμε σαφές πως από την στείρα επετειακή ανάκληση της μνήμης, δεν παράγεται αποτέλεσμα. Δεν καταφέραμε τέλος να ομονοήσουμε προς έναν, κοινό, διεκδικήσιμο στόχο.
Στην παρούσα φάση μια νέα στρατηγική διεκδίκησης είναι απολύτως απαραίτητη, με την προϋπόθεση υιοθέτησης του κανόνα της αμοιβαιότητας ως κανόνα βάσης των ελληνογερμανικών σχέσεων.
1. Αναμόχλευση του θέματος ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης.
2. Ενημέρωση της ελληνικής κοινής γνώμης και νέος κύκλος δικαστικών διεκδικήσεων, με νέες νομικές κατασκευές.
3. Προσέγγιση της Γερμανικής κοινής γνώμης και των φιλικών πολιτικών και κοινωνικών φορέων.
4. Επιστημονική τεκμηρίωση των ελληνικών αξιώσεων.
5. Διαρκής παρουσία και συμμετοχή της Ελλάδος σε κάθε διεθνή θεσμό σχετικό με τη μνήμη του B’Π.Π. πχ στο Claims Conference ή στο Stiftung Erinnerung Verantwortung Zukunft (EVZ).
6. Εκτίμηση, εκ μέρους της Τράπεζας της Ελλάδος, του συνολικού ύψους των γερμανικών εκταμιεύσεων και υπεξαιρέσεων και υπολογισμός της οφειλής με βάση τα τρέχοντα δεδομένα.
7. Χρηματοδότηση της ιστορικής έρευνας από κάθε δημόσια ή ιδιωτική πηγή για την περίοδο 1940-1945 και δημιουργία Μουσείου για την περίοδο της ελληνικής συμμετοχής στο Β’Π.Π.
8. Ενίσχυση του θεσμού του χαρακτηρισμού Μαρτυρικών Τόπων και Χωριών και άμεση υποβολή φακέλου για την κήρυξη και της Αθήνας ως Μαρτυρικής.
9. Προγραμματισμός διεθνών συνεδρίων για την ανάδειξη των θεμάτων, από την οπτική γωνία κάθε επιστημονικού τομέα.
10. Δημιουργία ή αξιοποίηση έργων καλλιτεχνικού χαρακτήρα για την άσκηση Πολιτιστικής Διπλωματίας
Η γερμανική ενοχή δεν μπορεί να θεραπευτεί ανέξοδα. Η Γερμανία οφείλει στην Ελλάδα ΕΜΠΡΑΚΤΗ ΣΥΓΓΝΩΜΗ, το Δίστομο θα ‘πρεπε να είναι μόνον η αρχή.
Η Χριστίνα Ι. Σταμούλη είναι Δικηγόρος, Διαχειρίστρια του Αρχείου Ι.Ε. Σταμούλη
