Πέμπτη, 8 Μαρτίου 2012
Τεχνολογία της… πείνας. Αίμα στον βωμό των… smartphones.
Οι διαφηµίσεις της βιοµηχανίας των τηλεπικοινωνιών µας παροτρύνουν να αγοράσουµε ένα νέο, σύγχρονο smartphone, να βιώσουµε τη νέα διάσταση της επικοινωνίας µέσα από ατελείωτο chatting και µακρές περιηγήσεις στο Internet. Τα δηµοφιλή αντικείµενα του πόθου κρύβουν, ωστόσο, µέσα στα ηλεκτρονικά τους κυκλώµατα ιστορίες γεµάτες αίµα.
Αν και πολλοί πιθανώς γνωρίζουµε για το εξοντωτικό ωράριο εργασίας, τις πενιχρές απολαβές και τη µονότονη φύση της δουλειάς σε εργοστάσια της Κίνας, της Ινδίας ή του Μπανγκλαντές που δουλεύουν για µεγάλους δυτικούς κολοσσούς, ελάχιστα µας είναι γνωστά για τις συνθήκες εξόρυξης των απαραίτητων πρώτων υλών για την κατασκευή των κινητών τηλεφώνων στη Μαύρη Ήπειρο.
Τεχνολογία της… πείνας
Χρυσός, ταντάλιο, κασσίτερος και βολφράµιο αποτελούν απαραίτητα µέταλλα για την κατασκευή ηλεκτρονικών συσκευών υψηλής τεχνολογίας.
Στην καρδιά της Αφρικής, το πολύπαθο Κονγκό έχει την τύχη και την κατάρα να κάθεται πάνω σε τεράστια αποθέµατα ορυκτών µετάλλων.
Όµως ο ορυκτός πλούτος της χώρας, αντί να θρέψει τον λαό, έθρεψε τον πόλεµο.
Μπορεί το 20% των παγκόσµιων αναγκών σε ταντάλιο να εξορύσσεται από ορυχεία στην ανατολική επαρχία του Κονγκό, όµως ο µέσος όρος ζωής στη χώρα δεν υπερβαίνει τα 48 έτη και ο µέσος µηνιαίος µισθός µε δυσκολία αγγίζει τα 23 δολάρια.
Οι πολυετείς φυλετικές διαµάχες στην περιοχή υπολογίζεται ότι έχουν στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από πέντε εκατοµµύρια ανθρώπους από το 1998, ενώ, παρά την επίσηµη σύναψη ειρήνης το 2003, οι συγκρούσεις µεταξύ ένοπλων παραστρατιωτικών οµάδων στα ανατολικά της χώρας µαίνονται µέχρι και σήµερα.
Για περισσότερο από 15 χρόνια οι οµάδες αυτές συγκρούονται για τον έλεγχο των ορυχείων. Τα κέρδη από το εµπόριο των µετάλλων διοχετεύονται στην αγορά οπλικού εξοπλισµού, συντηρώντας τον φαύλο κύκλο της βίας.
Είναι χαρακτηριστικό πως, σύµφωνα µε εκτιµήσεις Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, µόνο το 2008 οι ένοπλες οµάδες κέρδισαν περί τα 185 εκατοµµύρια δολάρια από την πώληση των ορυκτών µετάλλων.
Εκτεταµένη είναι όµως και η παιδική καταναγκαστική εργασία στα µικρής κλίµακας ορυχεία. Το 30% των εργατών στα ορυχεία είναι παιδιά, τα οποία µένουν στα έγκατα της γης για µέρες ολόκληρες σκάβοντας για τα πολύτιµα µέταλλα της βιοµηχανίας κινητών τηλεφώνων.
Η κατακραυγή οργανώσεων των ανθρωπίνων δικαιωµάτων απέναντι στη χρόνια αδιαφορία των δυτικών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στο δράµα των κατοίκων του Κονγκό απέδωσε καρπούς το 2010, όταν το αµερικανικό Κογκρέσο ψήφισε υπέρ της παύσης του εµπορίου των ορυκτών µετάλλων που προέρχονται από εµπόλεµες ζώνες της χώρας. Οι εταιρείες στο εξής θα έπρεπε να ελέγχουν τους προµηθευτές τους και να δηλώνουν υπεύθυνα ότι τα προϊόντα τους δεν περιέχουν ταντάλιο, κασσίτερο, βολφράµιο και χρυσό από ορυχεία που ελέγχονται από ένοπλες οµάδες στο Κονγκό.
Ωστόσο στον αδυσώπητο κόσµο του εµπορίου τα πράγµατα είναι λίγο πιο περίπλοκα…
Οι δυτικές πολυεθνικές υποστηρίζουν ότι σε µια χώρα χωρίς βασικές υποδοµές, όπως το Κονγκό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστωθεί ποια από τα ορυχεία βρίσκονται εκτός εµπόλεµων περιοχών. Στο μεταξύ η προσχώρηση μελών παραστρατιωτικών ομάδων στον τακτικό στρατό της χώρας – στο πλαίσιο ειρηνευτικών προσπαθειών – περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα.
Γεωπολιτικά παιχνίδια
Οι εταιρείες δεν παραλείπουν να υπενθυμίζουν σε κάθε ευκαιρία πως άλλες χώρες, όπως η Κίνα, που δεν «συγκινούνται» από την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα τρέξουν να καλύψουν το κενό, όπως έγινε με τις πετρελαιοπηγές σε Σουδάν και Ιράν, αμέσως μετά την επιβολή αμερικανικών κυρώσεων. Με το κόστος εφαρμογής του νόμου να κυμαίνεται μεταξύ των 9 και 16 δισ. δολαρίων, όπως είναι φυσικό, κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για την ελαστικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου. Από τη μια μπλοφάρουν, απειλώντας με προμήθεια υλικών από άλλες χώρες, όπως Βραζιλία, Αυστραλία ή Καναδά, και από την άλλη πιέζουν αφόρητα για ένα μικρό «παραθυράκι» στον νόμο που θα τους δώσει τη δυνατότητα να δηλώνουν άγνοια για την προέλευση κάποιων ποσοτήτων των ορυκτών μετάλλων που χρησιμοποιούν.
Όπως είναι φυσικό, οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι κάθετα αντίθετες σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Όσο διαρκεί το ιδιότυπο παζάρι μεταξύ Κογκρέσου και εταιρειών, οι εξαγωγές μεταλλευμάτων από το Κονγκό έχουν υποστεί καθίζηση, υποχωρώντας περισσότερο από 70%. Οι φτωχοί εργάτες μένουν χωρίς δουλειά, αδυνατώντας να καλύψουν πλέον τις βασικές τους ανάγκες, ενώ οι συγκρούσεις μεταξύ των ένοπλων ομάδων στα ανατολικά της χώρας για τον έλεγχο των ορυχείων εξακολουθούν να είναι σφοδρές.
Η ευαισθητοποίηση και η κινητοποίηση του κόσμου θα μπορούσε ίσως να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για το Κονγκό. Οι δυτικές εταιρείες πρέπει να νιώσουν αφόρητη πίεση από τους καταναλωτές προκειμένου να υιοθετήσουν ηθικότερες πρακτικές και αυστηρούς ελέγχους κατά τις συναλλαγές τους σε όλα τα στάδια παραγωγής των προϊόντων τους. Παράλληλα, σημαντική κρίνεται και η ενθάρρυνση από τη διεθνή κοινότητα της επίσημης κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό να επιβάλει κυρώσεις σε όσες εταιρείες εξακολουθούν να εμπορεύονται μεταλλεύματα που προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες.
