Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου 2011
Πιστεύει κανείς ότι η Ευρώπη μπορεί να λύσει την κρίση της;;..
Από το sofokleous10.gr
Ας κάνουμε έναν απολογισμό κάποιων από τα χτεσινά τεκταινόμενα στην Ευρωζώνη. Στην Αθήνα είχαμε μια δεύτερη μέρα μεγάλων διαδηλώσεων με έναν νεκρό αλλά και την ψήφιση του νέου προγράμματος από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στο ελληνικό Κοινοβούλιο, με την εξαίρεση της Λούκας Κατσέλη. Στη Ρώμη είχαμε τη νέα αύξηση του κόστους δανεισμού της Ιταλίας κοντά στο επικίνδυνο όριο του 6%. Και στο Βερολίνο είχαμε τις δηλώσεις του Γερμανού Υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε που ανακοίνωσε επισήμως το βράδυ ότι δεν...
υπάρχει καμιά συμφωνία για το σχέδιο αύξησης των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες που διέρρεαν από το πρωί κάνοντας λόγο για πλήρες αδιέξοδο. Απελπισία! Πιστεύει κανείς ακόμη ότι η Ευρώπη μπορεί να λύσει την κρίση της;
Όπως γράφαμε και χτες, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που εργάζονταν για την επέκταση των κονδυλίων του ευρωπαϊκού μηχανισμού, υπό την πίεση του χρονοδιαγράμματος που απαιτούσε ολοκληρωμένες προτάσεις ως την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής της Κυριακής, είχαν καταλήξει σε ένα σχέδιο στη βάση μιας πρότασης της Deutsche Bank, η οποία αντλούσε στοιχεία από μια πρόταση της ασφαλιστικής Allianz: να χρησιμοποιηθεί ο μηχανισμός ως ασφαλιστική προκειμένου να παράσχει εγγυήσεις στα ομόλογα που θα εκδίδουν μελλοντικά η Ιταλία και η Ισπανία.
Σύμφωνα με αυτή την πρόταση, προκειμένου να στηριχθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών στα ιταλικά και ισπανικά ομόλογα και να διατηρηθεί χαμηλό το κόστος δανεισμού της Ρώμης και της Μαδρίτης, ο ευρωπαϊκός μηχανισμός θα παρείχε εγγυήσεις για ύψος ζημιών 20% σε περίπτωση χρεοστασίου – αποτελώντας έναν … εγγυητή εσχάτου καταφυγίου. Πλην όμως, όπως διέρρευσε χτες, νομικοί σύμβουλοι των κρατών και των ευρωπαϊκών οργανισμών αποφάνθηκαν ότι η χρήση του ευρωπαϊκού μηχανισμού για παροχή εγγυήσεων παραβιάζει τους περιορισμούς των ευρωπαϊκών συνθηκών περί μη διάσωσης των κρατών. Οπότε το σχέδιο πάγωσε και στη συνέχεια άλλαξε. Σύμφωνα λοιπόν με τις βασικές γραμμές του νέου σχεδίου που τέθηκε χτες υπό συζήτηση, ο μηχανισμός προτείνεται να λειτουργήσει ως εξής: το κράτος που θα θέλει να δανειστεί από τις αγορές σε μια δημοπρασία ομολόγων θα δανείζεται επιπλέον ποσά από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό προκειμένου να παράσχει το ίδιο εγγυήσεις της τάξεως του 20% σε περίπτωση χρεοστασίου στους ομολογιούχους του. Οι εγγυήσεις αυτές θα έχουν τη μορφή ομολόγων που θα εκδίδονται από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Το νέο σχέδιο θα εξυπηρετεί δηλαδή τον ίδιο σκοπό που είχε και το προηγούμενο το οποίο προέβλεπε την παροχή άμεσων εγγυήσεων: να δώσει κίνητρα στους επενδυτές για να αγοράσουν επίφοβα ομόλογα. Με μία πολύ σοβαρή όμως διαφορά: στο νέο σχέδιο οι εγγυήσεις θα προστίθενται και θα αυξάνουν το συνολικό χρέος των κρατών που επιδιώκουν δανεισμό. Δεν μπόρεσαν να σκεφτούν τίποτα χειρότερο;
Κατά τα άλλα, δεν υπάρχουν πληροφορίες αν αυτό το σχέδιο έχει την υποστήριξη οποιασδήποτε πλευράς. Η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει δηλώσει ξεκάθαρες θέσεις, αν και ο Υπουργός Οικονομικών Βόφλγκανγκ Σόιμπλε είχε προχτές δηλώσει καταρχήν ανοικτός σε κάποια εκδοχή εγγυήσεων των ενδεχόμενων ζημιών. Η επίσημη γερμανική θέση πάντως είναι ότι το Βερολίνο αναζητά τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να χρησιμοποιηθούν τα περιορισμένα κονδύλια του μηχανισμού στις αγορές ομολόγων χωρίς να αυξηθεί το γερμανικό παθητικό. Η Γαλλία, από την πλευρά της, έχει υποστηρίξει τη μετατροπή του ευρωπαϊκού μηχανισμού σε τράπεζα που θα μπορούσε να χρηματοδοτείται απευθείας από την ΕΚΤ – πρόταση που έχουν απορρίψει κατηγορηματικά τόσο η Γερμανία όσο και η ΕΚΤ, επικαλούμενες γνωμοδοτήσεις νομικών σύμφωνα με τις οποίες αυτό παραβιάζει τη ρήτρα μη διάσωσης.
Παράλληλα, όλο και πιο επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτά τα σχέδια δηλώνουν οι οικονομικοί αναλυτές. Χαρακτηριστικό ήταν το χτεσινό σημείωμα του Ευρωπαίου οικονομολόγου της RBS Ζακ Καγιού, σύμφωνα με το οποίο, ‘η ασφαλιστική πολιτική είναι πιο πιθανό να αποτύχει παρά να πετύχει να προσελκύσει κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα’.
Ο πρώτος λόγος που είναι δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο, σημειώνει ο Καγιού, είναι γιατί ένα σημαντικό μέρος των κονδυλίων του ευρωπαϊκού μηχανισμού είναι ήδη δεσμευμένα. Η δανειοδοτική ισχύς του μηχανισμού είναι περί τα 440 δις ευρώ, όσο είναι περίπου το σύνολο των εγγυήσεων που έχει διατεθεί από τα 6 κράτη της Ευρωζώνης τα οποία διαθέτουν την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση. Πλην όμως ο μηχανισμός έχει ήδη δεσμεύσει 26 δις ευρώ στο πρόγραμμα διάσωσης της Πορτογαλίας, 17,7 δις ευρώ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ιρλανδίας, ενώ θα χρειαστεί περίπου 70 δις για την δεύτερη διάσωση της Ελλάδας. Αν παράσχει χρηματοδότηση και στις ευρωπαϊκές τράπεζες προκειμένου να αναδιαρθρώσουν τα κεφάλαια τους η οποία μπορεί να φτάσει ως και τα 50 δις – αφού οι ευρωπαϊκές αρχές κατέληξαν χθες να συμφωνήσουν ότι η τρύπα που θα αναγνωριστεί είναι της τάξης των 100 δις ευρώ – απομένουν μόλις 275 δις ευρώ τα οποία μπορούν να εγγυηθούν το 20% των ζημιών κρατικών τίτλων ύψους 1,43 τρις ευρώ – δηλαδή ποσό χαμηλότερο από τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ιταλίας και της Ισπανίας που φτάνουν τα 2 τρις ευρώ.
Εκτός τούτου, όπως επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της Re-define Σόνι Καπούρ, όλα τα κοινοποιούμενα σχέδια δείχνουν πως οι κυβερνήσεις βρίσκονται σε διαρκή παλινδρόμηση. Θέλουν μεν η δανειοδοτική ισχύ του μηχανισμού να είναι μεγάλη και αυτό απαιτεί την ουσιαστική μόχλευση των κονδυλίων του – πλην όμως ο μηχανισμός χρειάζεται και αποτελεσματικότητα. Για τους επενδυτές ωστόσο, όσο πιο μεγάλη είναι η μόχλευση, τόσο πιο μεγάλη είναι και η ανησυχία για το αν οι εγγυήσεις του μηχανισμού θα αξίζουν κάτι. Ένας τρίτος παράγοντας, που θέτει μερίδα αναλυτών, είναι ότι όσο αυξάνεται η μόχλευση του ευρωπαϊκού μηχανισμού, τόσο πιο επικίνδυνες γίνονται οι εγγυήσεις για τη Γερμανία και τις ισχυρότερες οικονομίες της Ευρωζώνης. Πρωτίστως όμως για τη Γαλλία που η ανώτατη πιστοληπτική της αξιολόγηση είναι η πιο ευάλωτη στην Ευρώπη και μια μεγάλη επέκταση των κονδυλίων του μηχανισμού μπορεί να της αποφέρει το τελικό χτύπημα. Αν η Γαλλία χάσει την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση, σημειώνουν, η εμπιστοσύνη στις εγγυήσεις του μηχανισμού θα χαθεί και η κρίση χρέους θα αρχίσει να μολύνει τον πυρήνα της νομισματικής ένωσης.
Τέλος, οι αναλυτές θέτουν κι ένα ακόμη ερώτημα: γιατί οι επενδυτές να πιστέψουν στις εγγυήσεις; Αν δεν το κάνουν το κόστος δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας δεν θα μειωθεί. Το κλειδί εδώ είναι αν η Γερμανία και οι άλλες χώρες πιστωτές του ευρωπαϊκού μηχανισμού θα ζητήσουν να αποπληρωθούν εφόσον οι εγγυήσεις τους καταπέσουν σε ένα χρεοστάσιο. Αν η Ιταλία πρέπει να βρει κεφάλαια για να αποπληρώσει τις εγγυήσεις της Γερμανίας και των άλλων χωρών, τότε πώς αυτά τα κεφάλαια θα πάνε στην αποπληρωμή των ομολογιούχων;
υπάρχει καμιά συμφωνία για το σχέδιο αύξησης των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες που διέρρεαν από το πρωί κάνοντας λόγο για πλήρες αδιέξοδο. Απελπισία! Πιστεύει κανείς ακόμη ότι η Ευρώπη μπορεί να λύσει την κρίση της;
Όπως γράφαμε και χτες, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που εργάζονταν για την επέκταση των κονδυλίων του ευρωπαϊκού μηχανισμού, υπό την πίεση του χρονοδιαγράμματος που απαιτούσε ολοκληρωμένες προτάσεις ως την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής της Κυριακής, είχαν καταλήξει σε ένα σχέδιο στη βάση μιας πρότασης της Deutsche Bank, η οποία αντλούσε στοιχεία από μια πρόταση της ασφαλιστικής Allianz: να χρησιμοποιηθεί ο μηχανισμός ως ασφαλιστική προκειμένου να παράσχει εγγυήσεις στα ομόλογα που θα εκδίδουν μελλοντικά η Ιταλία και η Ισπανία.
Σύμφωνα με αυτή την πρόταση, προκειμένου να στηριχθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών στα ιταλικά και ισπανικά ομόλογα και να διατηρηθεί χαμηλό το κόστος δανεισμού της Ρώμης και της Μαδρίτης, ο ευρωπαϊκός μηχανισμός θα παρείχε εγγυήσεις για ύψος ζημιών 20% σε περίπτωση χρεοστασίου – αποτελώντας έναν … εγγυητή εσχάτου καταφυγίου. Πλην όμως, όπως διέρρευσε χτες, νομικοί σύμβουλοι των κρατών και των ευρωπαϊκών οργανισμών αποφάνθηκαν ότι η χρήση του ευρωπαϊκού μηχανισμού για παροχή εγγυήσεων παραβιάζει τους περιορισμούς των ευρωπαϊκών συνθηκών περί μη διάσωσης των κρατών. Οπότε το σχέδιο πάγωσε και στη συνέχεια άλλαξε. Σύμφωνα λοιπόν με τις βασικές γραμμές του νέου σχεδίου που τέθηκε χτες υπό συζήτηση, ο μηχανισμός προτείνεται να λειτουργήσει ως εξής: το κράτος που θα θέλει να δανειστεί από τις αγορές σε μια δημοπρασία ομολόγων θα δανείζεται επιπλέον ποσά από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό προκειμένου να παράσχει το ίδιο εγγυήσεις της τάξεως του 20% σε περίπτωση χρεοστασίου στους ομολογιούχους του. Οι εγγυήσεις αυτές θα έχουν τη μορφή ομολόγων που θα εκδίδονται από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Το νέο σχέδιο θα εξυπηρετεί δηλαδή τον ίδιο σκοπό που είχε και το προηγούμενο το οποίο προέβλεπε την παροχή άμεσων εγγυήσεων: να δώσει κίνητρα στους επενδυτές για να αγοράσουν επίφοβα ομόλογα. Με μία πολύ σοβαρή όμως διαφορά: στο νέο σχέδιο οι εγγυήσεις θα προστίθενται και θα αυξάνουν το συνολικό χρέος των κρατών που επιδιώκουν δανεισμό. Δεν μπόρεσαν να σκεφτούν τίποτα χειρότερο;
Κατά τα άλλα, δεν υπάρχουν πληροφορίες αν αυτό το σχέδιο έχει την υποστήριξη οποιασδήποτε πλευράς. Η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει δηλώσει ξεκάθαρες θέσεις, αν και ο Υπουργός Οικονομικών Βόφλγκανγκ Σόιμπλε είχε προχτές δηλώσει καταρχήν ανοικτός σε κάποια εκδοχή εγγυήσεων των ενδεχόμενων ζημιών. Η επίσημη γερμανική θέση πάντως είναι ότι το Βερολίνο αναζητά τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να χρησιμοποιηθούν τα περιορισμένα κονδύλια του μηχανισμού στις αγορές ομολόγων χωρίς να αυξηθεί το γερμανικό παθητικό. Η Γαλλία, από την πλευρά της, έχει υποστηρίξει τη μετατροπή του ευρωπαϊκού μηχανισμού σε τράπεζα που θα μπορούσε να χρηματοδοτείται απευθείας από την ΕΚΤ – πρόταση που έχουν απορρίψει κατηγορηματικά τόσο η Γερμανία όσο και η ΕΚΤ, επικαλούμενες γνωμοδοτήσεις νομικών σύμφωνα με τις οποίες αυτό παραβιάζει τη ρήτρα μη διάσωσης.
Παράλληλα, όλο και πιο επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτά τα σχέδια δηλώνουν οι οικονομικοί αναλυτές. Χαρακτηριστικό ήταν το χτεσινό σημείωμα του Ευρωπαίου οικονομολόγου της RBS Ζακ Καγιού, σύμφωνα με το οποίο, ‘η ασφαλιστική πολιτική είναι πιο πιθανό να αποτύχει παρά να πετύχει να προσελκύσει κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα’.
Ο πρώτος λόγος που είναι δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο, σημειώνει ο Καγιού, είναι γιατί ένα σημαντικό μέρος των κονδυλίων του ευρωπαϊκού μηχανισμού είναι ήδη δεσμευμένα. Η δανειοδοτική ισχύς του μηχανισμού είναι περί τα 440 δις ευρώ, όσο είναι περίπου το σύνολο των εγγυήσεων που έχει διατεθεί από τα 6 κράτη της Ευρωζώνης τα οποία διαθέτουν την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση. Πλην όμως ο μηχανισμός έχει ήδη δεσμεύσει 26 δις ευρώ στο πρόγραμμα διάσωσης της Πορτογαλίας, 17,7 δις ευρώ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ιρλανδίας, ενώ θα χρειαστεί περίπου 70 δις για την δεύτερη διάσωση της Ελλάδας. Αν παράσχει χρηματοδότηση και στις ευρωπαϊκές τράπεζες προκειμένου να αναδιαρθρώσουν τα κεφάλαια τους η οποία μπορεί να φτάσει ως και τα 50 δις – αφού οι ευρωπαϊκές αρχές κατέληξαν χθες να συμφωνήσουν ότι η τρύπα που θα αναγνωριστεί είναι της τάξης των 100 δις ευρώ – απομένουν μόλις 275 δις ευρώ τα οποία μπορούν να εγγυηθούν το 20% των ζημιών κρατικών τίτλων ύψους 1,43 τρις ευρώ – δηλαδή ποσό χαμηλότερο από τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ιταλίας και της Ισπανίας που φτάνουν τα 2 τρις ευρώ.
Εκτός τούτου, όπως επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της Re-define Σόνι Καπούρ, όλα τα κοινοποιούμενα σχέδια δείχνουν πως οι κυβερνήσεις βρίσκονται σε διαρκή παλινδρόμηση. Θέλουν μεν η δανειοδοτική ισχύ του μηχανισμού να είναι μεγάλη και αυτό απαιτεί την ουσιαστική μόχλευση των κονδυλίων του – πλην όμως ο μηχανισμός χρειάζεται και αποτελεσματικότητα. Για τους επενδυτές ωστόσο, όσο πιο μεγάλη είναι η μόχλευση, τόσο πιο μεγάλη είναι και η ανησυχία για το αν οι εγγυήσεις του μηχανισμού θα αξίζουν κάτι. Ένας τρίτος παράγοντας, που θέτει μερίδα αναλυτών, είναι ότι όσο αυξάνεται η μόχλευση του ευρωπαϊκού μηχανισμού, τόσο πιο επικίνδυνες γίνονται οι εγγυήσεις για τη Γερμανία και τις ισχυρότερες οικονομίες της Ευρωζώνης. Πρωτίστως όμως για τη Γαλλία που η ανώτατη πιστοληπτική της αξιολόγηση είναι η πιο ευάλωτη στην Ευρώπη και μια μεγάλη επέκταση των κονδυλίων του μηχανισμού μπορεί να της αποφέρει το τελικό χτύπημα. Αν η Γαλλία χάσει την ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση, σημειώνουν, η εμπιστοσύνη στις εγγυήσεις του μηχανισμού θα χαθεί και η κρίση χρέους θα αρχίσει να μολύνει τον πυρήνα της νομισματικής ένωσης.
Τέλος, οι αναλυτές θέτουν κι ένα ακόμη ερώτημα: γιατί οι επενδυτές να πιστέψουν στις εγγυήσεις; Αν δεν το κάνουν το κόστος δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας δεν θα μειωθεί. Το κλειδί εδώ είναι αν η Γερμανία και οι άλλες χώρες πιστωτές του ευρωπαϊκού μηχανισμού θα ζητήσουν να αποπληρωθούν εφόσον οι εγγυήσεις τους καταπέσουν σε ένα χρεοστάσιο. Αν η Ιταλία πρέπει να βρει κεφάλαια για να αποπληρώσει τις εγγυήσεις της Γερμανίας και των άλλων χωρών, τότε πώς αυτά τα κεφάλαια θα πάνε στην αποπληρωμή των ομολογιούχων;
